Η ιδεολογία του συντηρητισμού και η «προοδευτική» προπαγάνδα

Αλέξανδρος Δρίβας

Ένας παγκόσμιος εγκέλαδος της ανθρωπότητας, ο Άλμπερτ Αϊνστάϊν, είπε κάποτε πως δεν μπορεί να υπολογίσει το παρόν καθώς φεύγει πολύ γρήγορα. Η άποψή μας για το «μέλλον» στην Ελλάδα αποδείχθηκε πως είναι, αν όχι περιφρονητική, τουλάχιστον φοβική. Αυτός είναι και ο λόγος που στην χώρα μας το «παρόν» δοξάστηκε περισσότερο από οτιδήποτε. Με αυτόν τον τρόπο, οποιαδήποτε αναλυτική έκθεση πραγμάτων που αφορούσε το εκάστοτε μέλλον, «κούραζε», και το μόνο που ζητούσαμε ήταν μια πρόχειρη ματιά για μια εξίσου πρόχειρη δράση: Είτε αυτή ήταν η υποστήριξη μιας πολιτικής θέσης, είτε η αρχή μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας, η σύναψη ενός δανεισμού κτλ. Το μέλλον «την κοπάνησε» από την Ελλάδα, μπορούμε να πούμε χαριτολογώντας.

Σήμερα, παρόλο που μετράμε ερείπια στις κοινωνικο-οικονομικές δομές του πρόσφατου παρελθόντος, παρουσιαζόμαστε εξίσου φοβικοί και αλλεργικοί στο μέλλον, το οποίο για κάποιο λόγο πιστεύουμε οτι οφείλει να είναι φωτοτυπία του παρόντος και του παρελθόντος.

Στην Ελλάδα απέτυχαν παταγωδώς οι ιδεολογικές κηδεμονίες της κεντροαριστεράς. Απέτυχε και το ιδεολογικο-πολιτικό colpo grosso της «γέφυρας» μεταξύ κάποιας κεντροδεξιάς και κάποιας κεντροαριστεράς. Το μέλλον θα το αγαπήσουμε μόνο όταν το αποδεχτούμε. Για να αποδεχτούμε το μέλλον οφείλουμε να συμβιβαστούμε με την ιστορική πορεία.

«Ριζοσπαστισμός» ονομάστηκε στην Ελλάδα η αφελής προσάθεια κινημάτων, ομάδων και ατόμων να παρέμβουν στην ιστορία. Να φέρουν το μέλλον πιο κοντά στο παρόν, αγνοώντας την πολύ αργή εξέλιξη του ιστορικού γίγνεσθαι και την σχετικότητα όλων όσων χαρακτηρίζονται ως «πρόοδευτικά» και «οπισθοδρομικά». Κάθε αμάλγαμα ιδεολογικό στην Ελλάδα, έβαλε κατά του συντηρητισμού. Σήμερα, όπου και αν κοιτάξει κανείς, σε κάθε σημείο του κόσμου, ο συντηρητισμός αναγεννάται και, βέβαια, διαχωρίζεται πλήρως από τα άκρα που με ζέση κάποιοι προσπαθούν να ταυτίσουν με τον συντηρητισμό.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ…

Τι είναι τελικά αυτό το «τέρας» που το λένε συντηρητισμό και πόσο «οπισθοδρομικό» είναι;

Ο Δυτικός κόσμος βρίσκεται σε μια παρακμή. Όχι τώρα, αλλά εδώ και πολλά χρόνια. Η παρακμή είναι ένα φυσιολογικό στάδιο της πορείας του ιστορικού γίγνεσθαι. Τα αντανακλαστικά στην παρακμή προέρχονται πάντα από την θέληση για επαναπροδιορισμό της θέσης μας. Η στρεβλή παγκοσμιοποίηση, η άτακτη και πρόχειρη δημιουργία κοινωνικών δομών που απέτυχαν να εκπληρώσουν τους στόχους τους και κυρίως, η ανελεύθερη επιβολή τους πάνω στην πλειοψηφία, επέφεραν ένα σημαντικό πλήγμα στον κόσμο της Δύσης, ο οποίος παραμένει η ελπίδα για την πραγματική πρόοδο του ανθρώπου. Ποιά είναι λοιπόν η συντηρητική ανάγνωση και πώς αυτή βάλλεται;

Ο συντηρητισμός έχει στα πνευματικά του σπλάχνα τον αιώνιο παρανομαστή των πάντων: Τον χρόνο. Ο συντηρητισμός ατενίζει την χρονική διάσταση ξεκινώντας από το παρελθόν. Ένα άλλο συστατικό του συνεπούς συντηρητικού το οποίο έχει σχέση με τον χρόνο είναι η ωριμότητα απέναντι στο ιστορικό γίγνεσθαι. Ο συντηρητικός γνωρίζει πως δεν τον περίμενε η ζωή για να αλλάξει πράγματα εκ θεμελίων. Γνωρίζει, και αποδέχεται ώριμα, πως η γνώμη του είναι υποδεέστερη από την πραγματικότητα. Η ωριμότητα απέναντι στην ανθρωπότητα, υποχρεώνει έναν συντηρητικό να σκεφτεί πως οι σημερινές του επιλογές έχουν τις βάσεις τους σε επιλογές που έκαναν άλλοι στο παρελθόν, και όλο αυτό το άθροισμα επιλογών και δράσεων διαμορφώνει το μέλλον. Ο συνεπής συντηρητικός, με άλλα λόγια, δεν έχει κάποιο μεσσιανικό σύμπλεγμα, αποφεύγει να μιλά λαϊκιστικά για «αλλαγές» και κρατά επιφυλακτική στάση απέναντι σε τσιτάτα του είδους «οι φιλόσοφοι ερμήνευσαν καλά τον κόσμο, η δουλειά μας είναι να τον αλλάξουμε».

Η πίστη στο διαχρονικό, η αναζήτηση της τέχνης «της του παντός διοίκησης», δεν συνιστούν κάποιες εμμονές και δεν έχουν αισθητικό χαρακτήρα στον κόσμο του συντηρητικού. Αυτά, εκπορεύονται από τον σεβασμό σε ό,τι λειτουργεί στην ζωή, σε ό,τι βοήθησε στην ειρήνη και στην ευημερία, σε ό,τι απειλεί διαχρονικά την ζωή, και στην βαθιά του πίστη οτι η ιστορία διδάσκει.

…ΚΑΙ ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ

Τι δεν είναι ο συντηρητισμός; Ένας συντηρητικός αυτής της εποχής, δεν επιθυμεί να συντηρήσει σίγουρα την σήψη που παρατηρεί. Θεωρεί πως είναι ένας «ιστορικός εκβιασμός» διάφορων «ιδεολόγων» και ως εκ τούτου, διαφόρων πολιτικών και δράσεων που οδήγησαν σε μια μεταλλαγμένη πολιτική περιβολή. Ένας συντηρητικός δεν θεωρεί πρόοδο την στρεβλή και άνευ όρων οριζοντίωση-εξίσωση των πάντων. Δεν βαφτίζει ως πρακτική ισότητας την διανομή «προνομίων» με τον μανδύα «δικαιωμάτων». Και αυτό, γιατί έχει πολύ υψηλότερα στην υπόληψή του τον Άνθρωπο από ό,τι τον έχουν όσοι εκβιάζουν το ιστορικό γίγνεσθαι. Πιστεύει βαθύτατα οτι η ελευθερία αποτελεί πολιτικό και κοινωνικό μετάλλιο του ανθρώπου.

Ένας συντηρητικός δεν έχει καμία απολύτως σχέση με οποιοδήποτε ακραίο κίνημα δημιούργησε ο Διαφωτισμός, είτε αυτό λέγεται φασισμός, είτε λέγεται κομμουνισμός. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ο συντηρητισμός μελετά στο βάθος τις συνέπειες όλων των «βίαιων αλλαγών» που με έπαρση επικαλέστηκαν κινήματα που αιματοκύλησαν τον κόσμο στο βωμό του «κοινού καλού», της «προόδου» και του διαχωρισμού της βίας σε «απαραίτητη» και σε «κακή».

Επιπλέον, ο συντηρητισμός δε θεωρεί «πρόοδο» την απόδοση ελευθερίας σε ένα παιδί ώστε να προβεί σε σημαντικές αποφάσεις για την ζωή του. Τέτοιες αποφάσεις αφορούν την σεξουαλικότητά του, την πολιτική του κατεύθυνση αλλά και την έκθεσή του σε πρότυπα και συμπεριφορές οι οποίες μπορούν να καταναλωθούν χωρίς φίλτρα.

Ο συντηρητικός πολίτης είναι βαθύτατα φιλελεύθερος. Πιστεύει στην ικανότητα του ανθρώπινου πνεύματος να εξελίσσει την σκέψη του και να μελετά τον βίο του ως συνέχεια της ιστορίας της ανθρωπότητας, και έτσι μπορεί να αποφύγει λάθη. Η ιδεολογία του συντηρητισμού, δεν θεωρεί «πρόοδο» την περιφρόνηση της σιωπηρής πλειοψηφίας και τους εφηβικούς χαρακτηρισμούς που δέχεται αυτή από «φωστήρες» όταν μπορεί να συνταιριάζει την πίστη του στην ελευθερία του ατόμου, την ελευθερία της οικονομίας και την διατήρηση σεβασμού πάνω σε σύμβολα (εθνικά και θρησκευτικά), καθώς αναγνωρίζει σε αυτά την ενοποιητική τους δύναμη. Για τον συντηρητικό η ειρήνη και η κοινωνική συνοχή, βρίσκονται στον πυρήνα της ιδεολογίας του.

Τέλος, ο συνεπής συντηρητικός, δεν είναι «αυστηρός», «αγέλαστος» και «επικριτικός», ούτε «μεσαιωνικός», όπως τον περιγράφει η προπαγάνδα των θιασωτών της «προόδου» που οδήγησε στον κατακερματισμό και την διάλυση του κοινωνικού ιστού. Η αναγωγή όλων των εξελίξεων στην χρονική διάσταση, καθιστά τον συνεπή συντηρητικό φίλο του παρόντος, καθώς μπορεί να διακρίνει το διαχρονικό από αυτό που είναι πρόσκαιρο, που είναι «μόδα».  

Η συνέπεια της συντηρητικής ιδεολογίας, η οποία ακόμη και σε κείμενα καθηγητών πανεπιστημίου ταυτίζεται με το «οπισθοδρομικό» (τεράστιο μεθοδολογικό λάθος από την άποψη της επιστημολογίας) στηρίζεται στην αγάπη που τρέφει (συνειδητή και ασυνείδητη) ένας συντηρητικός πολίτης στον ρεαλισμό. Αναγνωρίζει πως η ανθρώπινη εξέλιξη προχωρά αργά. Με άλλα λόγια, για έναν συντηρητικό, η εμφάνιση της τεχνολογίας στον τρόπο επικοινωνίας, δεν «άλλαξε» την κοινωνία. Απλώς της δόθηκε ένας ακόμη τρόπος να εκφράζεται.

Η φύση του ανθρώπου για τον συντηρητικό παραμένει αναλλοίωτη, όποιο μέσο και αν χρησιμοποιεί. Κάποιος που ασπάζεται την συντηρητική ιδεολογία, έχει ένα αγνό μηδίαμα όταν ακούει «γίνονται τέτοια πράγματα στον 21ο αιώνα;». Ο πολίτης που φέρει συντηρητική ιδεολογία, δε θεωρεί πως η «φυγή» από την ιστορική πορεία είναι «πρόοδος». Όσους υπόσχονται «υπερβάσεις» και «επαναστάσεις», τους θεωρεί εξίσου ανώριμους με τους γονείς που υπόσχονται στα παιδιά τους «μεγαλεία» που θα συναντήσουν στην ζωή τους με πιθανότητα 1/1.000.000.

Όσο η προπαγάνδα γιγαντώνεται απέναντι στον συντηρητισμό, ο οποίος παγκοσμίως έχει επανακάμψει, τόσο πιο μακρυά θα είμαστε σαν ελληνική κοινωνία από το ραντεβού μας με την πραγματικότητα. Όσο επιτίθενται σε πρακτικές, ήθη και έθιμα της σιωπηρής πλειοψηφίας που με πολιτική ορθότητα την εγκαλούν, την ειρωνεύονται και την περιφρονούν για όσα ακολουθεί, τόσο θα βλέπουμε άνοδο ακραίων κινημάτων που στρέφονται κατά της ανθρώπινης ζωής, της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας. Του τρίπτυχου, δηλαδή, το οποίο ασπάζεται η συντηρητική κοσμοθεωρία.

*Ο Αλέξανδρος Δρίβας είναι υποψήφιος Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο με θέση στις «Ελληνοαμερικανικές Σχέσεις», συντονιστής ΤΟΡΕΝΕ-ΙΔΙΣ, μέλος Maritime & Seapower Analysis Group-ΕΛΙΣΜΕ, AHEPA Solon HJ04.