Συνταγματική αναθεώρηση και εθνική συναίνεση-συνεννόηση στα μείζονα εθνικά θέματα

Γιώργος Χατζηθεοφάνους
Γιώργος Χατζηθεοφάνους

Με αφορμή την Συμφωνία των Πρεσπών είναι πολλοί εκείνοι που ζήτησαν επιτακτικά, στο πλαίσιο της επίτευξης εθνικής συναίνεσης-συνεννόησης, την σύγκληση του Συμβουλίου των Πολιτικών Αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Κατηγόρησαν, μάλιστα, τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για ολιγωρία, μη γνωρίζοντας προφανώς πως δεν έχει τέτοια αρμοδιότητα διότι το Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών λειτουργεί σε συνταγματικό και νομικό κενό αφού δεν προβλέπεται πουθενά. Ως εκ τούτου μπορεί να συγκληθεί μόνο κατόπιν πρωτοβουλίας του Πρωθυπουργού.

Το πρόβλημα αυτό θα μπορούσε να επιλυθεί με την επαναφορά του άρθρου 39 του Συντάγματος του 1975* το οποίο καταργήθηκε με την αναθεώρηση του 1986, προσαρμοσμένο, όμως, στο σύγχρονο περιβάλλον σε ό, τι αφορά στην σύνθεσή του και τον σκοπό του, και στην συνέχεια να καθοριστεί το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του (διεργασίες - διαδικασίες κλπ.) ώστε αντί της επιδιωκόμενης εθνικής συναίνεσης να μην τροφοδοτεί περαιτέρω την πολιτική αντιπαράθεση και τον διχασμό.

Όλοι θυμόμαστε τι έγινε στο τελευταίο Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών υπό τον ΠτΔ για το μείζον ζήτημα του προσφυγικού (4 Μαρτίου 2016). Κατ’ αρχάς προσήλθαν χωρίς συγκεκριμένη-συμφωνημένη ατζέντα, με αποτέλεσμα κάποιοι να επιμένουν να βάλουν στην κουβέντα κι άλλα ζητήματα, όπως η οικονομική κρίση. Για ένα τόσο σοβαρό θέμα δεν έγινε καμία προετοιμασία-προεργασία κι αυτό είχε ως αποτέλεσμα, όπως προκύπτει από την συνέχεια, οι ληφθείσες αποφάσεις να μην έχουν καμιά ουσιαστική συμβολή στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Γενικότητες κι αοριστίες, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της ανακοίνωσης αφορούσε στο τι οφείλει να πράξει η Ευρώπη. Όπως ήταν αναμενόμενο, τα δημοσιεύματα της επόμενης μέρας επικεντρώνονταν στην ενδυματολογική εμφάνιση των πολιτικών αρχηγών, στα πρόσωπα που τους συνόδευαν και στα αστεία που μεταξύ τους αντάλλαξαν.

Αντί αυτών, έπρεπε να προηγηθεί μια συνάντηση-συνεργασία τεχνικών κλιμακίων με την συμμετοχή των Υπουργών Μεταναστευτικής Πολιτικής, Εξωτερικών, Άμυνας και Προστασίας του Πολίτη και των αντίστοιχων τομεαρχών των άλλων κομμάτων, στο Υπουργείο Άμυνας, για την ενημέρωση-εξέταση όλων των ζητημάτων, συμπεριλαμβανομένης της εμπλοκής του ΝΑΤΟ, και να καταλήξουν σε ένα προσχέδιο για μια εθνική στρατηγική, να πραγματοποιήσουν τη διαχείριση κινδύνου (risk management) και να προβούν στη διαμόρφωση των απαραίτητων σχεδίων ενδεχόμενων καταστάσεων (contingency plans) αλλά και εναλλακτικά σχέδια (fallback plans) για την αντιμετώπιση όλων των πιθανών σεναρίων. Στη συνέχεια, κι αφού ενημέρωναν τους αρχηγούς τους, να ακολουθούσε το Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών για οριστικές αποφάσεις.

H αλλαγή αυτή με την εκλογή του ΠτΔ από τον λαό, που πρωτίστως θα αντιμετωπίσει το φαινόμενο των πρόωρων εκλογών λόγω αδυναμίας εκλογής από την Βουλή,  θα θωρακίσουν τον θεσμό αυτό και θα επιτρέψουν στον εκάστοτε ΠτΔ να ασκήσει με επιτυχία τα καθήκοντά του όπως αυτά προκύπτουν από το Σύνταγμα (η απευθείας εκλογή από τον λαό δεν παράγει από μόνη της περισσότερες αρμοδιότητες, όπως πολλοί ισχυρίζονται), απαλλαγμένος από την υποχρέωση προς τον εκάστοτε Πρωθυπουργό στον οποίο οφείλει σήμερα την εκλογή του. Οι αλλαγές αυτές θα ενισχύσουν την δημοκρατική λειτουργία του κράτους και την αποτελεσματικότητα στην διακυβέρνηση της χώρας, που είναι το ζητούμενο.  

*  Σύμφωνα με το άρθρο 39 του Συντάγματος του 1975: «1. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κατά τις υπό του Συντάγματος ειδικώς προβλεπόμενες περιπτώσεις, συγκαλεί υπό την προεδρία του το Συμβούλιο της Δημοκρατίας.  Ομοίως συγκαλεί τούτο σε κάθε άλλη σοβαρή κατά την κρίση του εθνική περίσταση. 2. Το Συμβούλιο της Δημοκρατίας απαρτίζεται εκ των με δημοκρατικό τρόπο εκλεγμένων και διατελεσάντων Προέδρων της Δημοκρατίας, του Πρωθυπουργού, του Προέδρου της Βουλής, του Αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης καθώς και των προερχομένων εκ της Βουλής Πρωθυπουργών ή διατελεσάντων Πρωθυπουργών σε Κυβέρνηση τυχούσα της εμπιστοσύνης της Βουλής».

Ο Γιώργος Χατζηθεοφάνους είναι Υποστράτηγος ε.α.-Οικονομολόγος. Το παρόν άρθρο αποτελεί προσαρμογή από το βιβλίο «Εθνική Στρατηγική-Πρόταση για ένα νέο Θεσμικό Πλαίσιο» των εκδόσεων «Ι.ΣΙΔΕΡΗ» Β’ Αναθεωρημένη Έκδοση.