Συντάξεις μετά την "έξοδο"

Το τελευταίο διάστημα και με αφορμή τη συζήτηση για την έξοδο από το Τρίτο Πρόγραμμα και την μνημονιακή επιτροπεία τον προσεχή Αύγουστο, η δημόσια συζήτηση περιστρέφεται γύρω από το θέμα των συντάξεων και τις ψηφισμένες περικοπές από την 1.1.2019

Παρένθεση διευκρινιστική: Οι περικοπές των συντάξεων, της λεγόμενης "προσωπικής διαφοράς" για περίπου 1.000.000 παλαιούς συνταξιούχους ήταν απαίτηση του ΔΝΤ (με την οποία δεν συμφώνησαν ποτέ οι Ευρωπαίοι) για να κλείσει η δεύτερη αξιολόγηση.

Το ερώτημα που εύλογα τίθεται είναι: Πόσο "καθαρή" μπορεί να είναι η έξοδος από το Μνημόνιο όταν η "ουρά" της δεύτερης αξιολόγησης, είναι ένα ακόμα υφεσιακό μέτρο σε βάρος των πλέον ασθενέστερων; Πως θα διατηρηθεί ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης αν οι συντάξεις μειωθούν κάτω από τα όρια των 600 - 700 ευρώ που είναι σήμερα σε μέσα επίπεδα;

Το θέμα απασχολεί σοβαρά το υπουργείο Εργασίας και την κυβέρνηση. Τι θα γίνει τελικώς, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει. Αλλά θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι θα επιχειρηθεί η "εξουδετέρωση" του μέτρου. Μένει να δούμε τον τρόπο και φυσικά την επιτυχία ή την αποτυχία.

Σε κάθε περίπτωση το "κλειδί" σε όποια απόπειρα "ακύρωσης" του μέτρου είναι η οικονομική κατάσταση και η πορεία εσόδων του υπερταμείου (ΕΦΚΑ) και κυρίως:

α) οι δαπάνες του Προϋπολογισμού για τις συντάξεις βρίσκονται σήμερα κάτω από το όριο του 16,2%, ενώ οι ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ και η ενίσχυση της απασχόλησης μπορεί να διαμορφώσουν ένα δημοσιονομικό χώρο και να ρίξουν το ποσοστό αυτό στο 15%.

β) η διαρκής αύξηση των εσόδων και οι ανέλπιστα καλές επιδόσεις του ΕΦΚΑ τον τελευταίο 1,5 χρόνο δίνουν την δυνατότητα στο τέλος του 2018 να έχει διαμορφωθεί ένα πλεόνασμα που θα χρησιμοποιηθεί για την "εξουδετέρωση" του μέτρου.

Όμως με την ευκαιρία που γίνεται αυτή η συζήτηση, ας ρίξουμε μια ματιά στον τελευταίο Ασφαλιστικό Νόμο ο οποίος από τη δημοσιευεσή του ριφθεί στην πυρά των "αντιλαϊκών και αντιασφαλιστικών διατάξεων".

Τι άλλαξε αυτός ο Νόμος; 

Με δύο λόγια: Αφενός επέβαλε για τους ελεύθερους επαγγελματίες ασφαλιστική εισφορά στο 20% των καθαρών κερδών τους, καταργώντας τις παλιές ασφαλιστικές κλάσεις. Αφετέρου, έφερε πιο κοντά τις προβλέψεις του προηγούμενου Ασφαλιστικού Νόμου (Λοβέρδου - Κουτρουμάνη) όσον αφορά τα χαμηλά ποσοστά αναπλήρωσης, δηλαδή την καταβολή μικρότερων συντάξεων για τα ίδια χρόνια εργασίας. Αντί για 80% (πριν το 2010) το ποσοστό πέφτει χοντρικά στο 40% από το 2016. Με μια κρίσιμη διαφορά: Ότι στις νέες χαμηλότερες απολαβές προστίθεται πλέον και το ποσό των 384 ευρώ της Εθνικής Σύνταξης. Το ποσό αυτό δεν αφορά εισφορές και αποθεματικά της Ασφάλισης, έρχεται ατόφιο από τη Φορολογία.

Αυτές είναι οι ουσιστικές διαφορές. Μετά την καταστροφή της χρεοκοπίας της χώρα που άφησε τα πιο βαθιά αποτυπώματά της στο Ασφαλιστικό Σύστημα, τα περιθώρια των κινήσεων με δεδομένη την ασφυκτική επιτροπεία μετά το 2015 και την συνέχισή της σε πιο χαλαρούς ρυθμούς από το 2019, ήταν συγκεκριμένα.

Ποιοί είναι οι χαμένοι και ποιοί οι κερδισμένοι; Χαμένοι είναι οι υψηλόμισθοι (άνω των 2000 ευρώ) με πλήρη ασφαλιστικό χρόνο (από 35 χρόνια και πάνω). Ουσιαστικά αυτοί θα συνεισφέρουν προκειμένου να σταθούν σε κάπως αξιοπρεπή επίπεδα οι συντάξεις των πιο χαμηλών.

Αλλά υπάρχει και μια άλλη οπτική:

*Το νέο Ασφαλιστικό Σύστημα είναι φθηνότερο σε παροχές κατά τουλάχιστον 40% σε σχέση με το 2010. Αλλα το 35% χάθηκε την περίοδο 2010 - 2015.

*Το νέο Ασφαλιστικό Σύστημα δίνει συντάξεις 200 ευρώ. Ναι,  αλλά σε αυτό το ποσό προστίθεται η Εθνική Σύνταξη των 384 ευρώ για 20 έτη ασφάλισης και 345 ευρώ για 15 έτη ασφάλισης. Μάλλον καλύτερα για τις συγκεκριμένες κατηγορίες.

*Με το νέο Ασφαλιστικό Σύστημα χαμηλών παροχών πως διασφαλίζεται η ανταποδοτικότητα των μέσων συντάξεων;

Η αναλογία της μέσης σύνταξης προς τον μέσο μισθό το 2030 θα αντιστοιχεί στο 67%. Ο μέσος συντάξιμος μισθός θα έχει αυξηθεί κατά 26,1% και το συνολικό ποσοστό αναπλήρωσης του μισθού από τη σύνταξη (εθνική, ανταποδοτική και επικουρική) για 40 έτη ασφάλισης θα είναι στο 96%.

Επιπλέον οι καταβαλλόμενες συντάξεις μετά το 2022 θα έχουν ετήσια αύξηση πάνω από 2% με βάση την πρόβλεψη του Ν.4387/16 (Νόμος Κατρούγκαλου) για τον μηχανισμό αναπροσαρμογής των συντάξεων βάσει των εξελίξεων στην οικονομία.

*Ο Ανδρέα Πετρόπουλος είναι Δημοσιογράφος. Συνεργάστηκε με τις εφημερίδες και τα έντυπα: ΕΠΟΧΗ, ΑΝΤΙ, Το ΚΑΡΦΙ, ΝΕΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ, ΠΑΡΟΝ. Από το 1993 είναι συντάκτης της Εφημερίδας ΑΥΓΗ και από το 2018 του bigbuisness.gr. Υπήρξε καθημερινός σχολιαστής πολιτικών και οικονομικών θεμάτων στο "Ε Tv" το 2017.