Κόντρες Βερολίνου με ΔΝΤ για το «απολυτήριο» της Αθήνας

Ενώ στην Αθήνα οι εκπρόσωποι των δανειστών ξεσκονίζουν τους αριθμούς, σε Βρυξέλλες, Βερολίνο και Ουάσιγκτον, παίζεται η τύχη του ελληνικού χρέους αλλά και των όρων με τους οποίους θα ολοκληρωθεί η αξιολόγηση και η ολοκλήρωση του Μνημονίου.

Ο νέος υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Όλαφ Σολτς, είναι ιδιαίτερα προσεκτικός και συνεχίζει να κρατά τα χαρτιά του κλειστά. Εδώ και εβδομάδες και ενώ οι σχετικές συζητήσεις για το ελληνικό χρέος βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, οι εκπρόσωποί του απαντούν πάντα με τον ίδιο τρόπο σε σχετικές ερωτήσεις: Η Γερμανία βρίσκεται σε διαβούλευση με τους εταίρους της, και οι όποιες αποφάσεις για το χρέος θα ληφθούν πριν από την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος. Πάντως, όσοι ήλπιζαν ή και πίστευαν ότι ο διάδοχος του Β. Σόιμπλε θα είναι πιο διαλλακτικός στο ελληνικό ζήτημα δεν φαίνεται να δικαιώνονται μέχρι στιγμής. Αντιθέτως, ο Σοσιαλδημοκράτης διάδοχός του φαίνεται να κινείται προς το παρόν στην ίδια σκληρή γραμμή. Αυτό αφορά καταρχήν τη μεταμνημονιακή επιτήρηση της Ελλάδας στο πεδίο της υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων. Όπως σημειώνουν αναλυτές, λόγω του συχνά «αμαρτωλού» παρελθόντος όλων των ελληνικών κυβερνήσεων της κρίσης -με μη τήρηση των συμφωνηθέντων αλλά και μονομερείς ενέργειες όπως το «κοινωνικό μέρισμα»- η εποπτεία αναμένεται να είναι πολύ πιο αυστηρή απ' ό,τι υπήρξε στις υπόλοιπες χώρες που είχαν υπαχθεί σε παρόμοια προγράμματα στήριξης.

ΟΙ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΕΟΣ 

Η σκληρή αυτή γραμμή αφορά όμως επίσης -αν όχι ακόμα περισσότερο- και το θέμα του χρέους. Όπως εκτιμάται στο Βερολίνο, η ρύθμιση του χρέους καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη αυστηρής εποπτείας, ενός «στενού κορσέ» που θα διασφαλίζει τη μεταμνημονιακή επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων και την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων. Στο πλαίσιο αυτό, το Βερολίνο φαίνεται να απορρίπτει το ενδεχόμενο να υπάρξει κάποιος αυτοματισμός στον μηχανισμό ελάφρυνσης του χρέους. Και όχι μόνον: Σε αντίθεση με το ΔΝΤ που αξιώνει έναν αυτόματο μηχανισμό ενεργοποίησης μέτρων ελάφρυνσης, η Γερμανία φέρεται να προτείνει έναν αυτόματο μηχανισμό «αναστολής» των μέτρων ελάφρυνσης, κάθε φορά που η Ελλάδα θα αποκλίνει από το συμπεφωνημένο δημοσιονομικό και μεταρρυθμιστικό πλαίσιο. Κοινώς, όταν δεν θα προχωρούν οι μεταρρυθμίσεις ή όταν δεν θα επιτυγχάνονται οι δημοσιονομικοί στόχοι, τότε θα μπαίνει αυτομάτως φρένο και στις ελαφρύνσεις.

Προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση φαίνεται να κινούνται και οι πιέσεις που δέχεται ο Όλαφ Σολτς στο εσωτερικό. Όχι μόνον από την αντιπολίτευση, τους εθνολαϊκιστές του AfD και τους Φιλελεύθερους του Λίντνερ, αλλά και από μερίδα των χριστιανοδημοκρατικών κομμάτων της Μέρκελ.

Ενδεικτικό του κλίματος είναι τα όσα διαδραματίστηκαν πρόσφατα στην επιτροπή Προϋπολογισμού της γερμανικής Βουλής, στο «παρά πέντε» του Eurogroup της Σόφιας, όπου επρόκειτο να συζητηθεί το θέμα του χρέους. Εκεί οι Φιλελεύθεροι εισηγήθηκαν να απαιτηθεί η σύμφωνη γνώμη της γερμανικής Βουλής σε περίπτωση νέας ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, μια πρόταση που απορρίφθηκε από την κυβερνητική πλειοψηφία. 

Οι θέσεις αυτές έχουν προκαλέσει την αντίδραση του ΔΝΤ. Στην συνεδρίαση του Washington Group αποκαλύφθηκε το χάσμα που παραμένει ανάμεσα στο ΔΝΤ και στην Γερμανία. Την ανάγκη επίτευξης συμφωνίας για το ελληνικό χρέος έως την επόμενη εβδομάδα υπογραμμίζει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, μέσω του επικεφαλής του ευρωπαϊκού τμήματός του Πολ Τόμσεν: «Πραγματικά χρειαζόμαστε μια συμφωνία στο Eurogroup της επόμενης εβδομάδας», είπε μιλώντας στο CNBC.

 Όλα δείχνουν ότι  η κυρία Μέρκελ θα έχει τον τελευταίο λόγο αφού προηγουμένως μετρήσει τα υπέρ και τα κατά. Στα υπέρ της παραμονής του ΔΝΤ είναι η δέσμευση που έχει αναλάβει η γερμανίδα καγκελάριος στο κοινοβούλιο της. Με δεδομένο ότι το σημερινό κοινοβούλιο είναι διαφορετικό απο εκείνο που είχε εγκρίνει το ελληνικό πρόγραμμα αυτό είναι ένα διαχειρίσιμο θέμα. Ένα ακόμα πλεονέκτημα που προσφέρει η παραμονή του ΔΝΤ είναι η "τεχνογνωσία" που έχει το Ταμείο να επιβάλλει τις απόψεις του σε όσους δανείζει. Αυτό προσφέρει την δυνατότητα πολιτικών χειρισμών στην καγκελάριο αφού μπορεί να το χρησιμοποιεί για την "βρώμικη" δουλειά.

Από την άλλη πλευρά, η επιμονή του ΔΝΤ για μία δραστική απομείωση του ελληνικού χρέους είναι αυτή την στιγμή "αιτία πολέμου" για την καγκελάριο. Η Γερμανία δεν είναι διατεθειμένη να χάσει ούτε ένα ευρώ από τα κεφάλαιο και τους τόκους  που έχει δανείσει στην Ελλάδα. Αν αποδέχονταν την πρόταση αυτή ή εκείνη που προβλέπει αυτοματισμούς τότε θα αντιμετώπιζε μείζονα προβλήματα τόσο στο εσωτερικό του χριστιανοδημοκρατικού συνασπισμού όσο και με την αντιπολίτευση καθώς Φιλελεύθεροι και AfD έχουν ταχθεί εναντίον κάθε ιδέας για "κούρεμα".

Όλα δείχνουν ότι η κυρία Μέρκελ θα επιλέξει το διαζύγιο με το ΔΝΤ εμφανίζοντας το "ως αναγκαία απόφαση" προκειμένου η Ελλάδα να γίνει ένα "οικογενειακό πρόβλημα" της ΕΕ.

Η λύση αυτή όμως ενδέχεται να βάλει την Ελλάδα σε νέες περιπέτειες. Με την ενδεχόμενη αποχώρηση του ΔΝΤ από το ελληνικό πρόγραμμα η Ελλάδα θα έχανε τον σημαντικότερο σύμμαχό της στο πάγιο αίτημα για γενναιόδωρη ελάφρυνση του χρέους η οποία θα άνοιγε και το δρόμο για την απρόσκοπτη επιστροφή στις αγορές και την καθαρή έξοδο από τα μνημόνια. Μια περιορισμένη, υπό όρους και όχι αυτοματοποιημένη ελάφρυνση του χρέους αντίθετα, που σε συνδυασμό με μια εκτεταμένη αυστηρή μεταμνημονιακή εποπτεία φαίνεται να συνθέτουν τα βασικά χαρακτηριστικά της «ήρεμης λύσης» που προκρίνουν Μέρκελ και Σολτς, δεν θα ικανοποιήσει, πιθανότατα, τις αγορές. Στην περίπτωση αυτή η προληπτική πιστωτική γραμμή θα ήταν μάλλον αναπόφευκτη και θα έβαζε σε κίνδυνο την ομαλή έξοδο της Ελλάδας από τα μνημόνια.

Το σενάριο αυτό όμως εγκυμονεί κινδύνους και για την ίδια την γερμανίδα καγκελάριο. Η προληπτική γραμμή στήριξης μεταφράζεται από την αντιπολίτευση ήδη ως ένα υφέρπον νέο πακέτο διάσωσης. Πιθανή έγκρισή της από τη γερμανική Βουλή θα μπορούσε να εξελιχθεί για την Α. Μέρκελ σε εφιάλτη.

ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ 

Στην πορεία της τέταρτης αξιολόγησης, οι επαφές μεταξύ των υπουργών της κυβέρνησης και των επικεφαλής των κλιμακίων των θεσμών αρχίζουν σήμερα με πρώτα θέματα τις ιδιωτικοποιήσεις και την ενέργεια. Θα ακολουθήσουν η επισκόπηση και τα θέματα της δημόσιας διοίκησης.

Σύμφωνα με πληροφορίες από κυβερνητικούς παράγοντες, το κείμενο της συμφωνίας σε τεχνικό επίπεδο (staff level agreement) συντάσσεται ήδη από τα τεχνικά κλιμάκια. Αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών ανέφερε την Τρίτη ότι οι επαφές σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων εξελίσσονται θετικά και «δείχνουν διάθεση για επίλυση των διαφορών», θεωρώντας ότι αυτό είναι καλό σημάδι για την επίτευξη staff level agreement έως το Eurogroup στις 24 Μαΐου, όπως είναι ο στόχος της κυβέρνησης.

Η επόμενη κομβική ημερομηνία είναι η 21η Ιουνίου (συνεδρίαση Eurogroup), καθώς, σύμφωνα με τον αξιωματούχο του υπουργείου Οικονομικών εκτιμάται πως θα έχει ολοκληρωθεί το σύνολο των 88 προαπαιτούμενων της δ' αξιολόγησης (εάν απομένουν ένα ή δύο που είναι χρονοβόρα, αυτό δεν θεωρείται πρόβλημα, όπως έγινε και με την γ' αξιολόγηση) και ταυτόχρονα επιδιώκεται να κλείσει η συμφωνία, τόσο για το χρέος όσο και για τη μεταμνημονιακή παρακολούθηση.