Τι κοινό έχουν η τουρκική λίρα, το ιρανικό ριάλ, το ρωσικό ρούβλι, η ρουπία της Ινδίας, το πέσο της Αργεντινής, το χιλιανό πέσο, το κινεζικό γιουάν και το νοτιοαφρικανικό ραντ; Όλα έχουν διολισθήσει σταθερά αυτό το έτος, και μερικά έχουν υποτιμηθεί μόλις δραματικά τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Αλλά αυτό δεν είναι όλη η ιστορία. Ολόκληρη η ιστορία είναι ότι κάθε μια από αυτές τις χώρες κάθεται σε μια ωρολογιακή βόμβα χρεογράφων σε δολάρια ΗΠΑ, όπως γράφει ο Jacob L. Shapiro, επικεφαλής γεωπολιτικός αναλυτής στο Geopolitical Futures (GPF).
Αυτή η ιστορία, γράφει ο Shapiro, είναι πολύ παλιά. Στην δεκαετία του 1990, πολλές χώρες άρχισαν να συσσωρεύουν μεγάλα ποσά χρέους εκπεφρασμένα σε δολάρια ΗΠΑ. Ήταν ένας αποτελεσματικός τρόπος για να ωθήσουν την οικονομική δραστηριότητα και όσο τα δικά τους νομίσματα παρέμεναν σχετικά ισχυρά έναντι του δολαρίου, ήταν αρκετά ακίνδυνα. Από το 1990 έως το 2000, το χρέος σε δολάρια τριπλασιάστηκε από 642 δισεκατομμύρια δολάρια σε 2,17 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Το πρόβλημα μπορεί τώρα να φτάνει σε κορύφωση. Το χρέος σε δολάρια έχει διογκωθεί. Στην τελευταία τριμηνιαία έκθεσή της, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (Bank of International Settlements, BIS) διαπίστωσε ότι το χρέος των ΗΠΑ προς μη τραπεζικούς δανειολήπτες έφθασε τα 11,5 τρισεκατομμύρια δολάρια τον Μάρτιο του 2018 -το υψηλότερο σύνολο που καταγράφηκε στα 55 χρόνια που το παρακολουθεί η τράπεζα. Εν τω μεταξύ, το δολάριο έχει ενισχυθεί εν μέσω μιας χλιαρής παγκόσμιας ανάκαμψης μετά την οικονομική κρίση του 2008. Καθώς τα νομίσματα των χρεωμένων χωρών αποδυναμώνονται έναντι του δολαρίου, καθίσταται όλο και πιο δύσκολο για ορισμένες χώρες να εξυπηρετούν τα χρέη τους. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια φούσκα που περιμένει να σκάσει, ειδικά εάν οι ευάλωτες χώρες δεν έχουν επιλογές νομισματικής πολιτικής για να προστατευθούν.
Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΝΗ
Τέτοια ήταν η περίπτωση της Τουρκίας, η οποία είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στις ιδιοτροπίες της υποτίμησης του νομίσματος. Η αξία της λίρας μειωνόταν για αρκετό καιρό, αλλά μειώθηκε δραματικά την περασμένη εβδομάδα. Έχοντας φτάσει τα σχεδόν 200 δισεκατομμύρια δολάρια, σχεδόν το 50% του ακαθάριστου εξωτερικού χρέους της Τουρκίας εκφράζεται σε δολάρια. (Η Γενική Διεύθυνση Δημοσίων Οικονομικών της Τουρκίας, η οποία, σε αντίθεση με την BIS, υπολογίζει τους χρηματοπιστωτικούς δανειολήπτες, τοποθετεί το ποσοστό αυτό στο περίπου 60%). Η κατάσταση έγινε σταδιακά πιο δύσκολη λόγω ενός συνδυασμού πολιτικής αβεβαιότητας, ανορθόδοξης νομισματικής πολιτικής και, ανόδου των αμερικανικών επιτοκίων. Το δολαριακό χρέος της Τουρκίας είναι σήμερα σχεδόν διπλάσιο από το σύνολο των συναλλαγματικών διαθεσίμων της.
Αλλά η Τουρκία δεν είναι η μόνη. Ορισμένα νομίσματα αναδυόμενων αγορών, τα οποία είχαν ήδη διολισθήσει μέσα στην χρονιά, άρχισαν να βουλιάζουν καθώς οι ειδήσεις για την κατάρρευση της λίρας ξεκίνησαν να κυκλοφορούν. Η μεγαλύτερη πτώση καταγράφηκε στο πέσο της Αργεντινής, του οποίου η αξία έναντι του δολαρίου μειώθηκε κατά 9,5% σε μόλις μια εβδομάδα και στο νοτιοαφρικανικό ραντ, η αξία του οποίου υποχώρησε κατά περίπου 8%. Άλλα νομίσματα έχουν επηρεαστεί επίσης - το χιλιανό πέσο, για παράδειγμα, έπεσε 3,4% την περασμένη εβδομάδα, ενώ η ινδική ρουπία έπεσε σε χαμηλό ρεκόρ έναντι του δολαρίου κατά την διάρκεια των συναλλαγών στις 14 Αυγούστου.
Αυτό που έχουν κοινές αυτές οι χώρες είναι ότι όλες βρίσκονται σε μια λίστα 13 χωρών που δημοσιοποιήθηκε από την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών. Συνολικά, αποτελούν το 62% του συνολικού δολαριακού χρέους που κατέχουν οι οικονομίες των αναδυόμενων αγορών. Η Τουρκία ήταν μια από τις πιο ευάλωτες χώρες στην λίστα, αλλά υπάρχουν τέσσερις άλλες χώρες που αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις: Η Αργεντινή, το Μεξικό, η Χιλή και η Ινδονησία. Το πέσο της Αργεντινής βρίσκεται ήδη σε ελεύθερη πτώση. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε την Τρίτη ότι θα πωλήσει αποθέματα ύψους 500 εκατ. δολαρίων και θα αυξήσει τα επιτόκια για να σταματήσει την πτώση του πέσο.
Μετά, υπάρχει και το Μεξικό, το οποίο, στα 271 δισεκατομμύρια δολάρια, κατέχει περισσότερο δολαριακό χρέος σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη χώρα της λίστας, εκτός από την Κίνα. Αυτό υπερβαίνει κατά πολύ τα επίσημα συναλλαγματικά αποθέματα του Μεξικού. Όπως και με την Τουρκία, το χρέος σε δολάρια είναι ένα δυσανάλογα μεγάλο μερίδιο του ακαθάριστου εξωτερικού χρέους του Μεξικού, περίπου στο 60%. (Για να δοθεί μια προοπτική, το ακαθάριστο εξωτερικό χρέος του Μεξικού στο ΑΕΠ είναι 39%, επομένως η επιρροή του δολαρίου στο Μεξικό είναι ιδιαίτερα ισχυρή). Μέχρι στιγμής, το μεξικάνικο πέσο έχει κρατηθεί σταθερό˙ είναι ελαφρώς πάνω σε ετήσια βάση, και έπεσε μόλις 0,3% την περασμένη εβδομάδα. Αλλά εάν το μεξικάνικο πέσο αρχίσει να αποδυναμώνεται από τις σκληρότερες από το αναμενόμενο διαπραγματεύσεις για τη ΝΑFTA, από την πολιτική αστάθεια γύρω από τον νέο πρόεδρο ή για οποιοδήποτε άλλο ενδεχόμενο, το Μεξικό θα μπορούσε να είναι τόσο άσχημα όσο η Τουρκία είναι τώρα.
Η ιστορία είναι παρόμοια για την Ινδονησία και την Χιλή. Από τις δύο, η Ινδονησία είναι ελαφρώς σε καλύτερη κατάσταση. Το ακαθάριστο εξωτερικό χρέος της είναι 35% του ΑΕΠ και το 47% είναι σε δολάρια. Αλλά η Ινδονησία δεν διαθέτει πολλά (συναλλαγματικά) αποθέματα και το νόμισμά της παρουσιάζει σημάδια αδυναμίας, μειωμένα κατά περίπου 10% έναντι του δολαρίου φέτος. Το χιλιανό χρέος εκφρασμένο σε δολάρια ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι το υψηλότερο από όλες τις χώρες που υπέβαλαν έκθεση στην BIS -ένα επιβλητικό 36%. Ο δείκτης του ακαθάριστου εξωτερικού χρέους προς το ΑΕΠ της Χιλής είναι 66%. Πιο ανησυχητικό, ωστόσο, είναι ότι τα αποθέματα της Χιλής ανήλθαν σε μόλις 37 δισεκατομμύρια δολάρια τον Ιούνιο του 2018, ίσα με το περίπου ένα τρίτο του συνολικού δολαριακού χρέους της, αξίας 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
(Για να δείτε το γράφημα μεγαλύτερο πατήστε εδώ)
ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
Αν και αυτές οι χώρες είναι οι πιο ευάλωτες απέναντι σε ένα ισχυρότερο δολάριο, έξι άλλες -η Βραζιλία, η Ινδία, η Νότια Κορέα, η Μαλαισία, η Ρωσία και η Νότια Αφρική- αντιμετωπίζουν διαφορετικά αλλά συναφή προβλήματα. Η Νότια Αφρική, για παράδειγμα, δεν είναι ιδιαίτερα χρεωμένη. Η κυβέρνηση επιμένει ότι δεν πρόκειται να παρέμβει για να σταματήσει την πτώση του ραντ, αλλά αυτό μόνο επειδή δεν έχει αρκετά αποθέματα για να καλύψει το χρέος της. (Τα αποθεματικά των 50,6 δισ. δολ. θα μπορούσαν να αποπληρώσουν μόνο το 28% του ακαθάριστου εξωτερικού χρέους).
Οι πέντε άλλες χώρες βρίσκονται σε καλύτερη θέση όσον αφορά τα αποθεματικά. Αν και κατέχουν μεγαλύτερα ποσά χρεογράφων σε δολάρια, έχουν πολλά αποθεματικά. Το ζήτημα για αυτές τις χώρες είναι το μεγαλύτερο εξωτερικό χρέος. Ένα ισχυρό δολάριο ΗΠΑ δεν θα σακατέψει αυτές τις οικονομίες, αλλά θα μπορούσε να τους ασκήσει αρκετή πίεση για να αναγκάσει μια νομισματική παρέμβαση.
Ιδιαίτερα καλά προστατευμένες από την αναδυόμενη κρίση συναλλάγματος είναι η Κίνα και η Σαουδική Αραβία. Το νόμισμα της Κίνας έχει υποστεί πιέσεις τις τελευταίες εβδομάδες, αλλά μέχρι στιγμής η Κίνα έχει επιλέξει να μην αφήσει το yuan να πάει πολύ μακριά. Η Κίνα κατέχει δάνεια αξίας 548 δισ. δολαρίων σε δολαριακά εκφρασμένο χρέος, αλλά αυτό αντιπροσωπεύει μόλις το 4% του ΑΕΠ της Κίνας, ενώ το ακαθάριστο εξωτερικό χρέος της Κίνας προς το ΑΕΠ είναι 14% -το χαμηλότερο από τις χώρες αυτής της λίστας. Η Κίνα διαθέτει επίσης ένα πολεμικό απόθεμα αξίας 3,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε ξένα νομίσματα το οποίο μπορεί να το αναπτύξει.
Η Σαουδική Αραβία έχει επίσης το πλεονέκτημα των μεγάλων συναλλαγματικών αποθεμάτων -και σίγουρα θα πρέπει να τα χρησιμοποιήσει. Το σαουδαραβικό rial είναι συνδεδεμένο με το δολάριο. Αυτό προσφέρει σταθερότητα, αλλά έχει κόστος: Η Σαουδική Αραβία πρέπει να αγοράζει και να πουλάει αποθέματα για να διατηρεί την πρόσδεση. Αν και η Σαουδική Αραβία έχει αρκετά χρήματα για να τα καταφέρνει, έχει λιγότερα από όσα είχε κάποτε. Πράγματι, έχει σπαταλήσει από τα αποθέματά της τα τελευταία χρόνια -233 δισεκατομμύρια δολάρια από το 2014- για να χρηματοδοτήσει τον τυχοδιωκτισμό της στο εξωτερικό και το δημόσιο έλλειμμά της. Το Ριάντ δεν έχει έλλειψη προβλημάτων που πρέπει να επιλύσει. Αλλά η πιθανότητα νομισματικής κρίσης δεν είναι ένα από αυτά.
Τα παραπάνω δεν αποτελούν έναν ολοκληρωμένο κατάλογο. Οι οικονομίες που εξετάζονται από την BIS αποτελούν μόνο το 37% του συνολικού χρέους σε δολάρια που διατηρείται παγκοσμίως, γεγονός που σημαίνει ότι υπάρχουν άλλα 7,2 τρισ. τέτοιου χρέους στο παγκόσμιο σύστημα που πρέπει να συνυπολογιστούν. Αυτό που ξεκίνησε στην Τουρκία μπορεί να εξαπλωθεί σε άλλες χώρες που έχουν εξαιρεθεί από την έκθεση της BIS. Και πάλι, η Τουρκία ήταν μοναδικά ευαίσθητη σε τέτοια πράγματα. Η χώρα έχει χαμηλά ποσοστά αποταμιεύσεων και υψηλά ποσοστά πληθωρισμού και αρνήθηκε να πάρει την πολιτικά αντιλαϊκή απόφαση να αυξήσει τα επιτόκια προτού είναι πολύ αργά. Μένει να διερευνηθεί εάν οι άλλες χώρες που προσδιορίζονται στην έκθεση της BIS έχουν παρόμοια διαρθρωτικά προβλήματα που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν την έκθεσή τους σε ένα ισχυρότερο δολάριο ΗΠΑ.
Όσον αφορά την Τουρκία, οι περισσότερες από τις πολιτικές που δημιούργησαν τα οικονομικά της προβλήματα εξακολουθούν να ισχύουν, παρόλο που οι επενδυτές ενθαρρύνθηκαν κάπως από την υπόσχεση της κεντρικής τράπεζας να διοχετεύσει όσο το δυνατόν περισσότερη ρευστότητα στο σύστημα. Η οικονομία της Τουρκίας θα επιδεινωθεί πριν αρχίσει να βελτιώνεται. Το πιο σημαντικό ερώτημα τώρα είναι αν αυτό θα εξαπλωθεί σε άλλες ευάλωτες χώρες. Οι πιο ανησυχητικές χώρες σε αυτό το σημείο είναι η Αργεντινή, το Μεξικό, η Ινδονησία και η Χιλή. Είναι πολύ νωρίς για να την χαρακτηρίσουμε μια πλήρη παγκόσμια οικονομική κρίση, αλλά δεν είναι πολύ νωρίς για να αρχίσουμε να εξετάζουμε αν αυτό που συμβαίνει στην Τουρκία είναι απλώς ένα τουρκικό ζήτημα.
Πηγή: https://geopoliticalfutures.com/countries-risk-currency-crisis/
- Log in to post comments
